چای کوهی

• چای کوهی
• مشخصات:
• نام های دیگر این گیاه : 
• مواد تشکیل دهنده گیاه دارویی چای کوهی:
• تاریخچه:
• خواص چای کوهی:
• نحوه استفاده چای کوهی:
• عوارض چای کوهی:
• سخن پایانی:

نام علمی: Stachys lavandulifolia

این گیاه از سرده سنبله ای است و در ارتفاعات ۱۹۰۰ تا ۳۳۰۰ متری از سطح دریا، به صورت پراکنده و در مواردی به صورت لکه‌های متراکم در سطوح کم رویش دارد. فراوانی این گونه در مناطق کم شیب و به ویژه در یال‌های مناطق کوهستانی بیشتر است

  این گیاه در ایران در دامنه کوه‌ های  البرز و زاگرس، مازندران، چالوس، چهارمحال و بختیاری و برخی نقاط غرب ایران به وفور یافت می‌شود. 

ساقه: متعدد، کرک پوش و خزی، ایستاده یا خیزان وبا طول ۲۵ تا ۶ سانتی‌متر، منشعب با شاخه‌های ساده، برخی بارور و گل دار، منتهی به گل آذین. عده‌ای کوتاه و عقیم و با برگ‌های تقریباً دسته‌ای

برگ: به ابعاد ۸–۴ و۳۰–۱۵ میلی‌متر، پهن، دراز و خطی – سرنیزه‌ای، در انتها کند و مدور، کم و بیش پوشیده از تا کرک های بلند، کمی زبر، در حاشیه دارای دندانه‌های نامرتب مضاعف، سبز مات و متمایل به سفید، در پایین باریک شده و منتهی به دمبرگ نسبتاً بلند، دارای رگه‌های برجسته موازی، تخم مرغی یا بیضی شکل، برگشته و کمی بلندتر از کاسه گل.

گل: صورتی یا ارغوانی، به ندرت سفید یا متمایل به زرد، به صورت خوشه ای ، براکته ها باریک و نخی شکل و قابل دید، کاسه گل به طول 14 تا 18 میلی متر با تقسیمات پردار( پوشیده از کرک های بلند)، تیره، در پایین سر نیزه ای و باریک و در بالا باریک درفشی است.

موسم گل : فصل بهار

این گیاه در طب سنتی گیاه بسیار ارزشمندی محسوب میشه و خاصیت دارویی دارد.

زیستگاه اصلی این گیاه دامنه کوه‌های البرز است، البته در ارتفاعات مازندران و کوهستان‌های واقع در غرب کشور هم به وفور پیدا میشه.

چای کوهی چند تا مشخصه داره که میشه تو کوهستان اون رو از گیاهان دیگه تفکیک کرد:

 گیاه چای کوهی به شکل بوته‌ای با ساقه‌های رونده است

عطر خاص و منحصر به فردی دارد

گل‌های سنبلی شکل به رنگ صورتی مایل به بنفش داره که توسط کرک‌های پشمی احاطه شده

افرادی که در حوزه گیاهان دارویی کار می‌کنن تونستن این گیاه رو اهلی کنن و اون رو در مزارع خودشون کشت کنن، البته چای کوهی به هوای معتدل کوهستانی نیاز دارد و هر جایی رشد پیدا نمی‌کند.

طبع: طبع چای کوهی گرم و خشکه و برای درمان بیماری‌های ناشی از رطوبت زیاد یا مزاج سرد مفید است.

پشموک  ( زبان کهگیلویه و بویراحمد )

چای پشمی

چای چوپان

گل گربه یا کرک گربه ( شیراز ، چهارمحال بختیاری، خوانسار)

 پشمینه ( شیراز، چهارمحال و بختیاری)

 پشمینه علف

 پشم العلف ( استان البرز)

 گل کوفته ( همدان)

 گل کو ( کردستان)

توکلیجه ( آذربایجان)

 هالوله( اصفهان)

کلکنه یا کرکینه ( لرستان)

کرک خرگوش ( لرستان)

گل په پوک دیباف ( کردهای خراسان)

مهم ترین ماده در چای کوهی هایپرین ، ماده قرمز رنگ هایپرسیدین( سبب بهبود زخم و سوختگی می شود)  و اسید نیکوتینیک( کمک به بهبود عملکرد بدن) می باشد.

ترکیبات دیگر: تانن‌ها، فنل‌ها، فلاونوئید‌ها، ایریدوئید‌ها، گلیکوزید‌ها و ساپونین‌ها که به  چای کوهی خاصیت شفابخش بودن داده اند.

این چای، هزاران سال است که توسط مردم یونان مورداستفاده قرار می‌گیرد. «بقراط»، پدر علم پزشکی و فیلسوف باستانیِ یونان، تأثیر مثبت نوشیدن چای کوهی را بر روی سیستم تنفسی و ایمنی بدن انسان تشخیص داده بود. این چای گیاهی، در اروپا و آمریکا نیز از قرن‌ها پیش شناخته‌شده است.

در اروپا از چند صد سال قبل، از ساقه و برگ چای کوهی برای درمان زخم‌های مختلف استفاده شده است.

مهم ترین استفاده چای کوهی برای درمان سرماخوردگی و رفع خستگی است. چای کوهی نوشیدنی  بسیار عالی برای ایام سرد و مرطوب سال به حساب میاد.

در ادامه به بررسی سایر خواص چای کوهی می پردازیم: 

1- درمان سرفه: سرفه یکی از دردساز‌ترین و اعصاب‌ خردکن‌ترین عوارض بیماری‌های تنفسی است. دمنوش چای کوهی دشمن سرفه است و با نرم کردن گلو و کاهش التهابات مجاری تنفسی باعث میشه که سرفه‌تون برطرف بشه.

2- پاکسازی مجاری تنفسی، درمان برونشیت، آسم و ذات الریه: چای کوهی خلط آور است و عفونت‌های مجاری تنفسی رو خارج می‌کنه.

3- ضد درد و ضد التهاب:  ترکیباتی که در چای کوهی وجود دارند برای درمان التهابات و درد‌های بدن خیلی موثرند. روماتیسم مفصلی یکی از عارضه‌هایی است  که مصرف چای کوهی می‌تونه کمک زیادی به درمانش بکنه.

جالبه بدونید که جویدن برگ گیاه چای کوهی باعث برطرف شدن درد دندون میشه.

4- آرام بخش: آرامش معجزه چای کوهیه. نوشیدن این دمنوش می‌تونه کمک زیادی به رفع استرس، بی‌قراری و بی‌خوابی و افسردگی  بکنه. عطر و رایحه دلنشین چای کوهی که بویی شبیه به نعناع، لیمو و آویشن داره به تنهایی می‌تونه به انسان آرامش بده. این دمنوش یه نوشیدنی عالی برای رفع خستگی یه روز کاریه که به ذهنتون آرامش میده. خواب بهتر در هنگام شب هم یکی دیگه از خواص این گیاه دارویی بی‌نظیره.

5- موثر برای کلیه و مجاری ادراری: یکی دیگه از خواص چای کوهی اینه که باعث افزایش ادرار میشه. افزایش ادرار در سلامتی کلیه‌ها و رفع عفونت‌های کلیوی موثره. همچنین این عامل برای افرادی که سنگ کلیه دارند و می‌خواند دفعش کنند خاصیت بسیار خوبی محسوب میشه.

6- دفع سنگ های صفرا

7- دهانشویه طبیعی: دمنوش سرد شده چای کوهی یه دهانشویه طبیعی محسوب میشه که غرغره کردن و چرخوندنش تو دهان فواید زیادی می‌تونه داشته باشه. دمنوش این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضدعفونی کنندگی که برای آفت و زخم‌های دهانی و مشکلات لثه خیلی مفیده.

8- درمان سردرد های ناشی از فشار خون بالا و میگرن : یکی از مشکلات داشتن فشار خون بالا سردرد‌هایی است که فرد دچارش میشه. مصرف چای کوهی به خاطر وجود گلیکوزید‌ها که کاهنده فشار خون هستند تا حد زیادی باعث برطرف شدن سردرد‌های ناشی از فشار خون بالا میشه. همچنین مصرف این دمنوش جادویی روی برطرف کردن سردرد‌های میگرنی هم تاثیر بسزایی داشته.

9- درمان مشکلات گوارشی: مشکلات گوارشی مثل اسهال، نفخ معده و انگل روده و معده با استفاده از چای کوهی تا حد زیای برطرف یا کاملا درمان میشن. مصرف چای کوهی به دلیل داشتن خاصیت ضد التهابی و آنتی اکسیدانی خاصیت درمانی دارد، به عنوان مثال وجود تانن‌ها توی این دمنوش باعث کم شدن حرکات روده میشه و فرایند هضم رو تقویت می‌کنه.

به عنوان مسکن برای ناراحتی های گوارشی نیز استفاده می شود.

10- درمان زخم های سطحی: برگ‌های چای کوهی دارای خاصیت معجزه آسایی هستند. پودر برگ‌های این گیاه به خوب شدن سریع زخم‌های سطحی کمک زیادی می‌کنه.

11- درمان گزیدگی حشرات: اگر دچار گزیدگی توسط نیش حشرات شدین برگ‌های تازه گیاه چای کوهی رو بکوبید و آبش رو روی جای نیش یا گزش بمالید. می‌بینید که علائم و خارش و التهاب جای گزیدگی تا حد زیادی از بین میره و احساس خوشایندی بهتون دست میده.

12- موثر برای کیست تخمدان: اثر قابل توجه چای کوهی بر روی سلول‌های سرطان تخمدان نشان داد که ترکیب اولئیک‌اسید در چای کوهی در سلول‌های سرطانی تخمدان سبب مرگ سلول‌های سرطانی می‌شود.

13- کاهش احتمال سرطان: عصاره چای کوهی، می‌تواند جلوی رشد سلول‌های سرطانی دهانه رحم را تا ۵۰ درصد بگیرد. محققان ۶ ترکیب مختلف چای کوهی را آزمایش کردند و متوجه شدند که دو ترکیب پامی‌فرین ( (pomiferin E و متوکسی‌ساکورانتین-۶ (6-methoxy sakuranetin)، بیش از ترکیبات دیگر در درمان این بیماری موثرند.

 محققان ایتالیایی، اسانس چای کوهی را روی سرطان سینه، روده بزرگ و ملانومای انسان در آزمایشگاه بررسی کردند و این گیاه توانست تا حد زیادی جلوی تکثیر سلول‌های سرطانی را بگیرد.

14- کاهنده فشار خون: چای کوهی مانند چای ترش برای درمان فشار خون بالا عالی است. چای کوهی حاوی ترکیباتی است که ویژگی‌های رگ‌گشایی دارد و می‌تواند فشار خون را پایین بیاورد. همچنین چای کوهی حاوی مقداری آنتی‌اکسیدان است و از انسداد عروق خونی و شریان‌ها‌ جلوگیری می‌کند. فشار خون و کلسترول مضر خون را کاهش می‌دهد.

نوشیدن چای کوهی تاثیر زیادی در کنترل و کاهش فشار خون دارد. افرادی که فشار خون آن‌ها در نوسان است و به هر دلیلی فشار خون آن‌ها کاهش یا افزایش آنی دارد، برای ثابت نگه‌داشتن آن مصرف میزان مناسبی از چای کوهی می‌تواند مفید و موثر باشد. 

15- کمک به افزایش وزن: مصرف چای کوهی باعث افزایش اشتها، پرخوری و در نتیجه منجر به افزایش وزن می‌شود، به همین علت برای افرادی که لاغر هستند بسیار مفید است.

16- موثر بر دیابت: چای کوهی  باعث کنترل و تنظیم قند خون می‌شود از این رو برای افراد دیابتی مفید است.

17- موثر برای کبد: جلوگیری از بروز بیماری کبد چرب و پاکسازی کبد تاثیر زیادی دارد.

18- موثر برای پوست و مو: برگ‌های چای کوهی برای برطرف کردن جای سوختگی مناسب است. چای کوهی همچنین می‌تواند به تقویت و درخشندگی موها نیز کمک کند. 

19- بهبود گرفتگی صدا.

20- تقویت قوای جنسی مردان.

21- قاعده آور و تنظیم سیکل قاعدگی زنان.

22- باز کردن قولنج های سرد.

23- تقویت سیستم ایمنی: ترکیبات آنتی اکسیدانی در چای کوهی به تقویت سیستم ایمنی کمک می کند.

24- رفع کم خونی.

25- درد پشت و گردن و خشکی گردن را درمان می کند .

26- در تحقیقات اخیر، دانشمندان متوجه شده‌اند که این چای گیاهی حتی علائم بیماری ایدز را نیز تحت تاثیر قرار داده و پیشروی ایدز را کندتر می‌کند.

بهترین شیوه مصرف این گیاه دم کرده آن است

نحوه تهیه دمنوش چای کوهی:

نحوه دم آوری چای کوهی بستگی به این داره که گیاه چای کوهی تازه باشه یا خشک شده. از همه جای این گیاه میشه استفاده کرد؛ ساقه، برگ یا گل فرقی نمی‌کنه. اگه رفتین کوه و به چای کوهی تازه دسترسی دارید چند سانتی‌متر از برگ یا ساقه‌های تازه اون روی توی آب جوش بیندازید و یه پارچه روی قوری‌تون بندازید و اجازه بدین که ۵ الی ۱۰ دقیقه دم بکشه

اما اگه چای کوهی که استفاده می‌کنید خشک شده است، نصف یک قاشق از این گیاه روی توی یک لیوان آب جوش قرار بدین، کمی هم بزنید و روی لیوان رو بپوشونید و اجازه بدین حدود ۲۰ دقیقه دم بکشه. اگه دوست دارید دمنوش‌تون رو گرم نگه دارید می‌تونید از ظرفی استفاده کنید که بشه اون رو روی بخاری، یا شوفاژ، یا شمع وارمر قرار داد.

بهترین زمان استفاده از این گیاه تا شش ماه پس از چیدن آن است و بعد از این مدت بهتر است از اسانس آن استفاده شود.

طعم چای کوهی تقریبا شبیه ترکیبی از بابونه، نعناع و لیمو است.

همه گیاهان دارویی از جمله چای کوهی در مواردی منع مصرف دارند. به عنوان مثال این چای کوهی ممکنه با برخی داروها تداخل دارویی ایجاد کنه

1- افرادی که داروهای آسم ، ضد حساسیت  ، داروهای سرماخوردگی یا قرص های ضد بارداری استفاده می‌کنند بهتره که این چای رو مصرف نکنند یا قبلش حتما از پزشکشون در موردش سوال کنند.

2- زنان باردار هم باید در مصرف داروهای گیاهی از جمله چای کوهی حتما با پزشکشون مشورت کنند چون احتمال سقط جنین وجود دارد.

3- چای کوهی ممکنه در برخی از افراد موجب آلرژی بشه که طبیعتا برای این افراد منع مصرف وجود دارد

4- افرادی که دارای فشار خون پایین دائمی هستند بهتره که حتما با پزشک خودشون در مورد مصرف این گیاه دارویی مشورت کنند.

5- افراد دارای مزاج گرم از این گیاه کمتر بنوشند و با داروهای دیگر مصرف نمایند زیرا خوردن زیاد چای کوهی ادرار را خون آلود می‌کند.

6- چای کوهی به دلیل اشتها آور بودن برای افرادی که اضافه وزن دارند توصیه نمی‌شود. 

چای کوهی یک گیاه بومی  ایران است  که توی کوهستان‌های کشور عزیزمون رشد پیدا می‌کنه. خواص موجود در چای کوهی نشون میده که طبیعت چقدر سخاوتمنده. دمنوش این گیاه دارای خاصیت درمانی زیادیه که تعدادی از اون‌ها رو توی این مطلب ذکر کردیم. در مورد نحوه دم کردنش توضیح دادیم و از عوارض مصرفش هم براتون گفتیم. امیدواریم اطلاعات خوبی رو در اختیارتون گذاشته باشیم.